Gecikmenin anlamı yok, maliyeti çok

Ekonomist Ali Ağaoğlu ve gazeteci Hakan Güldağ bu hafta Şans Sohbetleri’nde, Orta Vadeli Program'a mercek tuttu. İkili, ekonomik hedeflere ulaşılabilme yollarını ele aldı.

Ekonomist Ali Ağaoğlu ve gazeteci Hakan Güldağ bu hafta Şans Sohbetleri'nde, Orta Vadeli Program'a mercek tuttu. Önceki programlarda uygulama sonuçlarının belirlenen hedeflerle uyumsuzluğuna dikkat çeken ikili, yeni OVP'de özellikle kamunun harcama disiplinine ilişkin soru işaretleri bulunduğuna vurgu yaptı. Programı “her zamanki gibi iyimser bulduğunu” ifade eden Ağaoğlu, özellikle enflasyon oranlarının 2023 için daha gerçekçi olmasını “iyi bir haber” olarak niteledi. Güldağ, hedeflerin belli ölçüde kendi içinde tutarlı gördüğünü, bununla birlikte ulaşılabilirliğinin “soru işareti” oluşturduğunu kaydetti. Güldağ, “Ama en azından böyle bir konjonktürde siyasi iradenin programın arkasında durması kıymetli" dedi.

Güldağ: Orta Vadeli Program (OVP) genel olarak gerçekçi duruyor, kes-yapıştır değil. Büyüme tahminlerinin düştüğü, enflasyon beklentilerinin yükseldiği bir program var karşımızda. 2024 büyüme hedefi yüzde 5,5'ten yüzde 4'e çekildi. 2023 enflasyon tahmini yüzde 65'e çıktı, 2024 için yüzde 33. İhracatta hedef ulaşılabilir geldi bana, işsizlikte küçük çaplı da olsa bir artış beklentisi var.

Ağaoğlu: Ben programı her zamanki gibi iyimser buldum. Bunlar çok güzel temenni raporları. Hazırlayan arkadaşlar çok uğraşıyorlar, emekleri için çok teşekkürler. Aması var…

Güldağ: OVP’de hedef tutturmada notumuz zayıf.

Ağaoğlu: Yani en azından son iki OVP’ye baktığımda tutan hiçbir şey yok. Ben “zayıf” demiyorum, notumuz sıfır. Kur artarken enflasyon nasıl tutacak, kur o kadar artarken ihracat hedefi nasıl gerçekleşecek?

Güldağ: Hedefler belli ölçüde kendi içinde tutarlı ama ulaşılabilir mi; tabii ki büyük soru işareti. Ben takvimlendirme tarafında eksik gördüm. Hedeflere dair hangi dönemde, hangi aksiyonun alınacağı belirtilmemiş. Bazı konular uzun çeyrekler itibariyle ele alınıyor. Yine aradığım bazı konuları da bulamadım, mesela kamunun nasıl tasarruf edeceği…

Ağaoğlu: Sayın Şimşek’in açıklamalarını izledim. “Kamu yerli araç kullanacak” dedi. Gelin anlaşalım; “Bütün kamu Togg kullanacak” deyin. Hem fabrikayı çalıştırın, hem tasarruf edin. Gerçekten kamu olarak derli toplu istikrarlı adım atın. Programın uygulanması için arkada bir niyet olduğuna inanalım. Bu OVP’ye nasıl ulaşılacağı ile ilgili hiçbir şey söylenmiyor. Tamamen farazi konuşuluyor. “Togg 100 bin araç üretecek, bunun 40 bini kamu tarafından alınacak” dersiniz, dört başı mamur iyi başlangıç olur. Böyle bir yaklaşımla herkesi ikna edersiniz.

Güldağ: Ama en azından böyle bir konjonktürde siyasi iradenin programın arkasında durması kıymetli diye düşünüyorum. OVP açıklandıktan sonra Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın sıkı para politikasına vurgusunu önemsedim ben.

Ağaoğlu: OVP açıklanırken izlemiyorum. Rakamlara bakmaya gerek duymadım doğrusunu istersen. Nedeni şu; çok az insan hatırlar, 2011 yılında TİM bir strateji hazırladı, 2023 için ihracat hedefi 500 milyar dolardı. Devamında hükümet stratejisi ve kampanya unsuru haline geldi. “Türkiye ekonomisi 1 trilyon dolar, dünyanın ilk 10 ekonomisi arasında olacak ve 500 milyar dolar ihracat hedefimiz var” dendi. 12 yıl geçti ne bu hedefi hatırlayan var, ne bu hedefi sorgulayan. Şimdi geldiğimiz noktada, daha önceki OVP’lerin kredibilitesi ne kadar yüksek ki ben bu OVP’ye inanayım.

Güldağ: Peki, OVP ve Şimşek’in açıklamaları senin önümüzdeki dönem makro beklentilerine nasıl yansıdı, var mı beklentilerinde bir değişiklik?

Ağaoğlu: Açıklanan OVP’den sonra çok büyük bir değişiklik yok. Özellikle enflasyon oranlarının 2023 için daha gerçekçi olması iyi bir haber. İleriye dönük yön göstermesi gereken bir doküman için bu kadar kısa vadeli bir veriyle yola çıkarak yön belirlemek hata olur. Ama 2024 için yüzde 33 hedefini korumuşlar. Şimdi yüzde 65 ve yüzde 33 enflasyonun gereğini yapacaklar mı bu önemli. Önümüzdeki Para Politikası Kurulu toplantısında göreceğiz. Temennilerin hayata geçebilmesi için aksiyonlar gerekiyor.

Güldağ: Ben açıklamalardan sonra politika faizini yıl sonunda yüzde 35 civarında görebiliriz, bu da çok şaşırtıcı olmaz diye bakmaya başladım.

Ağaoğlu: Yüzde 35 politika faizinin daha önce olması gerektiğini söylemiştim, “geciktirmeyin” demiştim. Bir aylık kayıp enflasyon tahminini yüzde 58’den 65’e çıkarttı. Enflasyon ağustosta aylık yüzde 9,09 geldi. Fatih Özatay’ın KKM yazısında da var. Çok başarılı bir yazı eline sağlık. “Muhasebe olarak yazmayınca zarar etmediğimiz anlamına gelmiyor” demiştim, o da çok güzel kaleme almış. Enflasyon için 65 diyorsanız buna yönelik adımı atın. Eylül ayındaki PPK’da yüzde 35 yapın, sonra kademeliye bakın. Hoş, 35 şu anda da yetmeyecek. Şu anda bahsedilen kur, enflasyon ve ihracat rakamları için üzgünüm o faizin en az 35’in üzerinde yüzde 40’lı bir seviyede belirlenmesi, sonra kademeliye bakılması lazım.

Güldağ: OVP hedefleri çerçevesinde 2023 yılı ortalama dolar kuru tahmini 23,88 olarak hesaplandı. İlk sekiz ayın ortalamasına baktığımızda 21.63. Buna göre son dört ay için ortalama dolar kuru 28.38 olarak öngörülüyor.

Ağaoğlu: Kurun 23,8 olması için de dediğin gibi önümüzdeki dönemde kurun 29’un üzerine çıkmaması gerekiyor. Çıkmaması için çok çalışılacak ama şartlar onu sağlayabilecek mi, benim için büyük soru işareti. İşimiz zor.

Güldağ: Merkez Bankası, politika faizini bu ayki toplantı yüzde 30’a yükseltirse. Kur açısından soruyorum…

Ağaoğlu: Kurlarla ilgili düşüncem maalesef değişmez. Kurun faizle terbiye edilme noktası zaten çoktan geçildi. Faizi artırarak kuru düşürme şansımız zor. Var ama çok maliyetli. Bundan vazgeçtik. Ama niyet ve gerçekten de hedef sahiplenilmesi açısından ‘mış gibi yapılmış’ imajı yaratır bende. Kur tarafında beklentilerin ulaşılabilir olma ihtimali azaldı. Merkez Bankası Başkanı Hafize Gaye Erkan, ajanslarla olan toplantıda ‘brüt rezervlerimizdeki artış dikkat çekici’ demiş. Benim dikkatimi çeken hiçbir şey olmadı. Samimi ve şeffaf olursak karşılıklı daha iyi işbirliği şansımız olur. Faiz konusunda gecikmenin anlamı yok, maliyeti çok. Bu maliyeti hepimiz ödüyoruz. Hepimize ağır maliyetler ödetmesinler. Faizi 25’ten 30’a çıkaracağız mesajı verseler bile 2 aya mal olacak süre kurda iki kademeli zıplama gibi bir şey başımıza getirir. Tedavi edilebilir noktadayız tedavi edelim.

Güldağ: Borsa rekor serisine devam ediyor. Olası faiz adımlarıyla değerlendirirsek…

Ağaoğlu: Ben açıkçası borsadaki rekorları gerçekçi bulmuyorum. Dolar bazında 3,11 seviyesindeyiz. Benim borsadaki hedefim 3,21’di. Sanal yükselişler olduğunu düşündüğüm için 3,20’nin aşılması da zor geliyor bana.